Madde kullanımı nedir ?
Bağımlılık yapıcı maddelerin, geçici ve gerçek olmayan bir iyi oluş ve hoşnutluk elde etmek amaçlı vücuda alınmasıdır.
Madde kullanımı; bedensel, ruhsal, toplumsal sorunlar oluşturduğunda bağımlılıktan söz edilir.
Bağımlılık nasıl bir süreçtir ?
Biyolojik, psikolojik ve sosyal bir öğrenme sürecidir. Bir toplum sağlığı sorunudur.
Biyolojik alt yapı, kullanılan madde etkisiyle bağımlılığa geçişte en önemli etkendir.
Bireysel özellikler ve çevresel nedenler, farklı biçim ve düzeyde olmak üzere sürecin alacağı en son şeklin belirlenmesinde kilit rol oynarlar.
Bağımlılık yapan maddelerin beyin üzerindeki etkisi nasıldır ?
Bağımlılık yapacı maddeler, beynin ödül sistemi üzerinde etki etmekte ve bu şekilde geçici ve öznel hoşnutluk oluşturmaktadır.
Maddelerin, her bir birey üzerinde farklı bir etki düzeyi ve şiddeti vardır. Fakat her halükarda hoşnutluk oluşturan madde etkisi zamanla sınırlı ve geçicidir.
Bağımlılık etki gücü ne demektir ?
Bağımlılık maddesi, beyine ne kadar kısa sürede ve ne kadar şiddetle etki ediyorsa o denli bağımlılık gücü artmaktadır (Eroin, Kokain).
Bağımlılık sürecinde önemli olan parametreler;
Genetik yatkınlık,
Maddenin ulaşılabilirliği,
Maddenin temin edilebilirliği,
Cinsiyet,
Kişinin davranış özellikleri,
Dürtüsellik, yenilik-heyecan arama,
Risk alma,
Aile akran grubu,
Yaşanılan çevrenin kültürel özellikleri (Ödülleyici / caydırıcı etki),
Madde kullanımı her bireyde bağımlılık yapar mı ?
Madde kullanan herkes bağımlı olma riskine sahiptir.
Güvenilir bir bağımlılık maddesi yoktur. Bağımlılık bir hücresel öğrenme sürecidir ve herkes için eşdeğer bir seyir özelliği taşır.
Bağımlı olunan maddeler hangileridir ?
Esrar, bonzai, metamfetamin, kokain, gabapentin ( nörontin), pregabalin ( lyrıca), benzodiyazepinler( xanax, rvotrıl, dıazem..), biperiden ( akineton, antikolınerjik ajan), eroin, avil ampul ( antihistaminik) , alkol, nikotin, kafein...
Bağımlılık ile ilgili hangi değerlendirmeler yapılır ?
İlk önce bağımlı kişiden ve sonra yakınlarından olmak üzere ayrıntılı öykü alınır.
Rutin kan değerlendirmeleri ve gerekli radyolojik tetkikler yapılır.
İlgili branş uzmanlarından görüşler alınır.
Gerekli görülür ise ve çoğu zaman kişiler amatem ( alkol ve madde tedavi ve eğitim merkezi) kliniklerine yönlendirilir.
Bağımlı bir kişi nasıl anlaşılır ?
Kişinin işlevselliğindeki ve performansındaki bozulmadan,
Kişinin normali dışındaki her halinden ( Konuşması, oturması, bakışları, kokusu, uyku, iştah, iletişim, ders başarısı)
Ani gelişen tıbbi problemlerden,
Madde temininde yaşadığı problemlerden,
Yaşadığı adli problemlerden,
Beraber gezdiği arkadaş çevresinden,
Kişinin kendi ifadesinden…
Anne ve babalar, çocuklarını bağımlılık yapan maddelerden nasıl koruyabilir ve uzak tutabilir ?
Çocuklarını koruyabilmenin en garanti yolu, bağımlılık yapıcı maddeler ile hiçbir şekilde tanışmamalarını sağlamalarıdır.
Bunun için de çocuklarını yakın takip ve gözlem altında tutmak amaçlı arkadaş ve sosyal evrelerini olabildiğince yakın takip altında bulundurmalıdırlar
Ülkemizde madde kullanımı suç mudur ?
Ülkemizde madde kullanmak, satmak, bulundurmak, ticaretini yapmak, teminine aracılık etmek suç unsuru teşkil etmektedir.
Bağımlılık tedavisinde ne yapılır ?
Kişinin, alkole/maddeye bağımlılığının üstesinden gelmesine yardım edilirken, genellikle bilgilendirmeyi de içeren ilk evreye, arındırma dönemi denir. Bu dönem, uzun süreli bir kuruluğa hazırlık evresidir. Bu evrede genel tıbbi destek ve izlem mutlak bir zorunluluktur. Arındırma tedavisi sırasında yoksunluk yaşanmaması için gerekli desteklerin sağlanması tıbbi bir gerekliliktir.
Arındırma tedavisinin bitmesiyle beraber tekrar kullanımın önüne geçmek ve remisyon süresini olabildiğince uzun tutmak için gerekli takip ve desteklerin yapılması ve bu sürece sosyal desteklerin de katılması sağlanmalıdır.
Madde yoksunluğu - kesilme ne demektir?
Kişiler bağımlı oldukları maddeleri alamadıklarında gösterdikleri biyolojik ve fizyolojik tepki ve sosyal davranış patenleridir
Kesilme ve bırakma
Maddenin genellikle uzun süren tekrarlı ve/veya yüksek dozda kullanımından sonra azaltılması ya da tümden kesilmesi ile oluşan belirtilerdir. Bu belirtiler; titreme, bulantı/kusma, terleme, duygudurum değişiklikleri, irritabilite, iştahsızlık, kramplar, baş ağrısı, konvulsiyonlar, varsanı/yanılsama, uyku bozuklukları, taşikardi, kan basıncında yükselme, ateş.
Uzun süre maddeden uzak ( kuru - temiz ) kalabilmek için ne yapılmalıdır ?
Bu kişiler ciddi tıbbi destek almalıdırlar. Madde kullanan kişilerden ve bu maddelerin bulunduğu ortamlardan uzak durmalıdırlar.
Madde kullanmama konusundaki motivasyonlarını yüksek tutmalıdırlar.
Maddeye tekrar başlamama konusunda kendilerine hiçbir zaman tam anlamıyla güvenmemelidirler.
Madde bağımlılığı tedavisi almış olan kişilerin aileleri ve yakın çevreleri tarafından sürekli yakın gözlenmesi ve desteklenmesi gerekmektedir.
Madde kötüye kullanımı ve bağımlılık bi̇r öğrenme süreci̇di̇r. Aslında hi̇ç öğreni̇lmemesi̇ni̇ i̇stenen bi̇r süreç. Temel korunma yöntemi alınan madde beyi̇nde haz merkezi̇ni̇ uyarır. Bunu öğrenen ki̇şi̇ aynı etki̇yi̇ görebi̇lmek i̇çi̇n aynı maddeyi̇ tekrar tekrar kullanır gi̇derek i̇laç etki̇si̇ne tolerans (duyarsızlık ) geli̇şi̇nce aynı etki̇yi̇ görebi̇lmek amacı i̇le daha yüksek mi̇ktarda bu maddeyi̇ almak zorunda kalır.
Bu maddeyi hiç bir zaman tasarladığım dozda kullanıp bırakamıyorum.
Bu maddeyi giderek daha çok ve daha yüksek dozda tüketiyorum.
Defalarca birdaha kullanmayacağım diye yemin ettim ama olmadı tekrar başladım
Bu maddenin, bedenimde oluşturduğu sıkıntılar yakında beni hayattan koparacak.
İş başarım, ders başarım düştü. Sınıfta çok kötüyüm
Madde etkisinde ne yaptığımı hatırlamıyorum, sıklıkla adli sorunlar yaşıyorum.
Aile ilişkilerim bozuldu.Eşim beni terk etti
Sağlık problenmlerim başladı
Sigara, alkol, esrar , bonzai, metamfetamın, pregabalın , gabapentın..
Ben bunlara ne zaman alıştım, nasıl bunlara müptela oldum. Oysaki istediğim zaman bırakabilirim sanıyordum.
Bağımlılık ve kötüye kullanım- ne çeşit maddeler var ve nasıl bağımlılık yapıyorlar
Bu maddeden nasıl kurtulabilirim, bu maddeye tekrar başlamak istemiyorum.
Madde kullanan birisi olarak ailemden ve yakın çevremden istediklerim
Hastalığın tedavisinde:
Kişinin motivasyonu ve çevresel faktörler çok önem arz eder.
Kişi ile maddeyi bıraktığı ilk dönemlerde yoksunluk yaşamaması için gerekli müdahaleler yapılır.
Kişinin stabilizasyonu sonrası madde kullanımına tekrar başalamasın diye gerekli ilaç tedavileri başlanabilir.
Madde kötüye kullanımı olan kişi tekrar maddeye başlamasın diye yakın takip programına alınır.
Kişi uygun olan terapi programına alınabilir.
Çevresel faktörlerin düzenlenmesi ve takip ve tedavinin daha rahat yürütülmesi için aile görüşmesi ve tedavisi yapılır.
Kişinin maddeye tekrar başlamaması için süreç hastaya ve yakınlarına anlatılır ve öğretilir.
Uygun hastaya maddeyi bırakma ve arınma süreci ile beraber tms başlanabilir.
Maddenin yerine daha sağlıklı şeyler konur.
Süreçte beslenmenin önemi ve içeriği anlatılır.
Fiziksel aktivitenin önemi ve şekli hastaya anlatılır. Ve öğretilir.
Süreçte uykunun önemi nedir?
Madde kullanımını azaltacak aromaterapi uygulamaları denenebilir.
Madde kullanımına tekrar başlamaması için aşerme ile başedebilmek, sıkıntı ve stres yönetimi için hipnoz uygulanabilir.
Madde kullanımını tetikleyen bir travması veya madde kullanır iken oluşmuş bir travması var ise emdr uygulaması yapılabilir.
Maddenin bırakıldığı zamanda oluşan uyku - uyanıklık tedavisinde parlak ışık tedavisinden yararlanılabilir.
Bilişsel davranışçı ve diğer terapılerin yer:i
Wr gözlük sanal gerçeklik uygulamaları ile madde kötüye kullanımı / bağımlılığı ile ilgili eğitimler verilebilir.
Psiko-sosyal müdahaleler
..